Berlijn, dag 3

Geen wekker en toch 7 uur wakker, tegen beter weten in blijven draaien, om half acht er dan maar uit. Kop koffie! We komen langzaam op gang, heel langzaam, pas tegen half twaalf trekken we de deur achter ons dicht en gaan we op pad. De wandeling door Friedrichshain. Maar eerst ontbijt bij Tasso, aanbevolen door de reisgids. Tasso schijnt een begrip te zijn in Berlijn, het zal wel. OK, het is leuk, maar dat kenmerkt nog niet de karakteristieken van een begrip. Nu is begrip op zichzelf al een moeilijk begrip, maar omdat we vakantie hebben, zien we zo'n beetje alles door de vingers, lekker gemakkelijk ook. Bij Tasso serveren ze niet alleen zaken als ontbijt (tot 16.00 uur) en de daarop volgende maaltijden, zij verkopen ook tweedehands boeken en dat blijken er qua keuze heel veel te zijn, hoe het met de verkoop gesteld staat weten we niet zeker. Aan de mensen met stapeltjes boeken te zien echter floreert ook dat onderdeel. Het ontbijt is maar middelmatig, niets bijzonders eigenlijk, het voedt en daarmee is het wel gezegd. Dan de wandeling. We lopen en we lopen en we lopen, in de inmiddels brandende zon, langs allerlei aanbevolen zaken en winkels. Veel zaken zijn van jonge mensen, veelal betreft het leuke hebbedingetjes tot designgadgets. Allemaal leuk en aardig, maar hollanders als we zijn kijken we naar alles en kopen we niets. De overvolle koffers indachtig is dat maar goed ook. Hoogtepunt van de wandeling is de East-Side Gallery, een in stand gehouden stuk van de Muur waar kunstenaars hun gevoelens over het verschijnsel Muur hebben uitgebeeld. Voordat we daar aankomen passeren we RAW-Tempel, volgens de gids een alternatief cultuurterrein. Wat wij er van zien, maakt dat het tot een wel erg romantische roze bril beschrijving van een partij ongeorganiseerde tyfuszooi. Of het nu de leeftijd is of wat anders, ik weet het niet, maar wat hier zichtbaar wordt, is totale anarchie en wanorde. Ongetwijfeld is er manier te vinden om dit te duiden als cultuur, maar dan wel met een sub in het kwadraat. Nu zijn we ook weer niet zo vervreemd van de realiteit dat we hoofdschudend onze weg vervolgen, maar verdomd als het niet waar is, het scheelde niet veel. Na enig nadenken en afwegen kan ik niet anders concluderen dan dat de leden van dit hele gebeuren wel een zeer ernstige reden moeten hebben gehad zich op zo'n uitgesproken en, in mijn ogen, wanstaltige wijze tegen de gevestigde orde af te moeten zetten en daarvan openlijk te getuigen. Dat schept een heel ander, mogelijk zelfs meer genuanceerd, beeld en roept direct de vraag op waar dit allemaal vandaan komt en vooral waarom. Met genoegen laat ik vanwege de vakantie deze vragen onbeantwoord. Een paar honderd meter verder begint de Galery. Het sterft er van de (levende) mensen, een schril contrast met de levende mensen die hier ooit stierven omdat ze iets anders wilden dan in het achterlijke, straffe gareel van de sovjets te lopen. Het is een stuk van 1,3 km lang en is aan de oostzijde volledig beschilderd door kunstenaars uit 23 landen, zo melden de bordjes, het kunnen er overigens ook 21 zijn, dat ben ik even kwijt. Het moet gezegd, het is indrukwekkend er voor te staan. Van enige afstand lijkt de muur niet al te hoog, eenmaal ervoor ervaren we dat heel anders. Het is druk, veel mensen komen hier op af, voornamelijk om zich te laten fotograferen tegen de beschilderde muur, zo lijkt het. Nu is 1,3 km kunst ook wel een beetje veel van het goede, toch lopen we het geheel langs om te zien wat er allemaal te zien valt. Dat is veel, van de gebruikelijke statements "nooit meer oorlog" e.d. tot beelden zonder woorden die ons feitelijk veel meer zeggen en die een heftige indruk geven hoe mensen aan deze kant van de Muur het moeten hebben beleefd. Uiteraard wordt het ook commercieel uitgebuit, zo kun je origenele stempels van de DDR in je paspoort kopen voor een euro per stuk. Voor de overgangen die de stad kende, heb je voor maar vijf euro alle stempels in je paspoort. Het is hetzelfde als het krijgen van stempels van Jeugdvakantieland als je een onderdeel hebt afgerond of het stickertje als je goed je best had gedaan op school. Infantiel gedoe dus, net als de originele stukken muur die je met beschildering en al kunt kopen. Mensen laten zich graag in de maling nemen en handelaren spelen daar handig op in. Ik schat dat de hele muur die is weggebroken inmiddels al een keer of dertig is verkocht. Geen hond die zich afvraagt hoe het kan dat het stuk al beschilderd is terwijl de muur in 1989 onderuit werd gehaald en de beschildering pas een jaar later begon. En zij maar pronken thuis. Net als bij elke muur waar niet overheen gekeken kan worden ontstaat er, wetend dat als er een voorkant is er ook een achterkant moet zijn, een niet te weerstane drang daar een blik te werpen. Omdat we toch aan het einde zijn, is dat een niet zo heel erg moeilijk toegeven aan die drang. De westelijke kant is op zijn minst even kleurrijk als de andere, zij het dat deze kant helemaal is volgespoten met graffitty. Om daar nu 1,3 km voor terug te lopen om ook dat nog eens te zien, gaat ons te ver en we laten het voor wat het is. Het spuiten is overigens kennelijk een zaak van leven en dood gezien de hoeveelheden ondergekalkte muren van om het even wat voor gebouw dan ook. Uiteindelijk, en ik betreur het dat ik dat moet concluderen, is het de schuld van de overheid in de vorm van het stadsbestuur. Als je op elk relatief historisch gebouw meldt dat het onder monumentenzorg valt en daarom verzoekt vooral toch niets aan te plakken ben je te beperkt in je aanwijzingen. De andere kant concludeert daar, al dan niet terecht, uit dat er niet staat dat er niet gespoten mag worden en dus spuiten zij. Logisch toch?! Moe van al het wandelen en peinzen, een mens denkt wat af onderweg, rusten we uit op een terras en doen we wat, hoe heet die gozer ook al weer, zei: "Wie verbaast niet, die de mens beziet"! Wij wel dus.